لغت‌نامه دهخدا کلمه مشوق را "به آرزو درآورنده کسی" معنی کرده؛ چه‌بسا مشوق کسی یا چیزی بودن در حقیقت وی را به آرزویش نزدیک کردن است، مشوق بودن ابعاد مختلفی را شامل می‌شود ... مشوق مالی و مادی و معنوی سه رکن اصلی ما را در بر می‌گیرد. وابستگی پیشرفت و توسعه سازمان‌ها به نیروی انسانی و منابع انسانی جهت شکوفایی و رشد هرچه بیشتر آن‌ها مسئله‌ای بدیهی است. در پی یافتن راهکارهایی برای ترغیب منابع انسانی برای خدمت بیشتر و سختکوشانه تر باید مسائل زیادی را مدنظر قرارداد. راه‌های بسیاری جهت ایجاد انگیزه و کاهش چالش‌های مسیر وجود دارد که نیازمند صبر و بردباری، سرمایه‌گذاری، برنامه‌ریزی بلندمدت و از همه مهم‌تر فعالیت مستمر است. 
از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که با آن روبه‌رو هستیم خروج نیروی جوان و پرکار و باهوش از مرزهای کشور یا به قولی "فرار مغزها"هست که از مهم‌ترین معضلات قرن حاضر است. حال با این سؤال روبه‌رو می‌شویم که چگونه از خروج این طلای باارزش جلوگیری و آن را برای آبادانی کشور خود حفظ کنیم. 

از اولین موضوعات بحث، چگونگی جذب نیروی کار قوی و سخت‌کوش انسانی هست که بتوان مدت طولانی از آن در جای‌جای یک سازمان خاص استفاده مفید کرد که به رضایت منابع انسانی نیز منتهی شود. با تدارک دیدن برنامه‌های مهیج و آزمون‌هایی که مناسب آنهاست، جلوگیری از ورود و به سرکار آمدن افرادی که رابطه‌های پشت پرده دارند، سرکار گذاشتن هر فرد در جایگاه شغلی مناسب خودش که با نوع رشته و حرفه و سابقه کار وی تطابق دارد سبب می‌شود که از خستگی و افسردگی کاری منابع انسانی نیز جلوگیری شود. عواملی چون فراهم‌سازی بستری مناسب برای رشد، دادن اطلاعات معتبر و مربوط به هنگام استخدامی، واگذاری کارها و فرصت‌های شغلی بر اساس شایستگی افراد و همچنین ارتقای شغلی و مزایای مناسب هر شغل در جذب و حفظ نیروی انسانی تأثیر فراوانی دارد. بدیهی است که با برانگیختن حس نشاط در کار، ایجاد امنیت و ثبات شغلی، امکان فراهم‌سازی ترفیع درجه بر اساس تلاش و جایگاه هر نیرو، منابع انسانی زیادی ترغیب به ماندگاری و ثابت کردن خود به‌عنوان یک نیرو کار باارزش در سازمان‌های مختلف می‌شوند. با ایجاد فرصت‌های برابر رشد و تلاش در پرورش استعدادها و ایجاد جوِ رقابتی سالم در بین همکاران برای نشان‌دادن شایستگی‌ها و توانایی شخصی آن‌ها می‌توان محیطی سالم و پرانگیزه را تقدیم منابع انسانی کرد. 

 

برآورده کردن انتظارات نیروی کار و فراهم‌کردن بستری مناسب جهت رشد و تعالی آن‌ها، تدارک پاداش‌های خاص برای نیروی سخت‌کوش سازمان و ایجاد محرک برای بقیه کارکنان را می‌توان مشوق حفظ منابع انسانی قرارداد. تشویق مدیران ارشد برای ایجاد رابطه خوب و دوستانه با کارکنان، رعایت عدالت منصفانه در برخورد با زیردستان، متعادل کردن کار و زندگی برای کارکنان و جبران خدمات آن‌ها از جمله عواملی است که موجب تأثیر یک سرپرست روی نگهداشت منابع انسانی می‌شود. ارزیابی سازمان و کارکنان آن با استفاده از اعتباربخشی سازمان هر از چند گاهی محض اطمینان از چگونگی کار و حس واقعی نیروی انسانی جهت القای حس اطمینان به کارکنان و درست‌کردن محیطی مناسب برای اعتباربخشی سازمان و نشان‌دادن توجه به خواسته‌های منابع انسانی موجود در آن جا در حفظ نیروی کار و کارکردن بهتر تأثیر مستقیم دارد. حضور دائم شورایی بین کارکنان جهت پیداکردن ضعف‌های سازمان و مشکلات نیروی کار و اطلاع‌رسانی آن به بالا دستان می‌تواند در ساخت محیطی منصفانه و بر اساس عدالت و ارزش‌های کارمندی تأثیر فراوانی داشته باشد. 

 

 

از دید پژوهشگران مختلف، یکی از عوامل مهم در حفظ و نگهداری منابع انسانی و بایدهای کار، ایجاد محیطی پویا و استعداد پرور است. سازمان‌ها می‌توانند با ایجاد یک محیط یادگیرنده، ایده پرور و چالش‌برانگیز که قدر آن‌ها استعدادهایشان را بدانند افراد را ترغیب به ماندن در سازمان موردنظر بکنند. ایجاد حس انصاف و عدالت از دلایل دیگر ماندگاری افراد است. وقتی کارکنان یک سازمان متوجه تفاوت قائل شدن بین آن‌ها توسط سرپرستان بشوند، طولی نمی‌انجامد که به فکر عوض‌کردن جایگاه شغلی و یا ترک سازمان بیفتند. انتخاب نیروی انسانی منطبق بر اهداف استراتژیک یک سازمان اصل اساسی مهم دیگری است، قبل از استخدام و به‌کارگیری نیروی کار باید توضیح جامع و کاملی از اهداف سازمان در اختیار فرد قرار بگیرد تا بتواند بر اساس توانایی‌هایش خود را ثابت کند. براین‌اساس از فرسایش شغلی و احساس ناکارآمدی آن‌ها نیز جلوگیری می‌شود.

 

 

عاملی مهم در ایجاد انگیزه، محرک‌های مادی است. یکی از چالش‌های مهم شرکت‌ها تحول روش‌های پاداش است که مردم را بر می‌انگیزد. هرچه افراد پاداش بیشتری به دست آورند و بیشتر برای کاری که انجام می‌دهند دلسوزی و تلاش بیشتری می‌کنند، و سعی بر نزدیک کردن سازمان به اهداف خویش می‌کنند. ولی از اساسی‌ترین مسائل که با آن روبه‌رو هستیم مشوق‌های مادی به‌تنهایی نمی‌توانند افراد باصلاحیت را جذب کنند. برای برخی افراد رفاه مهم‌تر از پول است و عوامل که بر رفاه تأثیر می‌گذارند، ارتباطات انسانی، اعتماد متقابل، حس ارزشمندی و احساس وجود عدالت. به‌علاوه، فرصت پرورش استعدادها و یادگیری بیشتر در کار باعث به‌وجودآمدن عواطف و وابستگی شغلی می‌شود. عواملی معنوی که با ایجاد حس انسان‌دوستی و باعث ایجاد حس مثبت در کارکنان یک سازمان می‌شوند، گاهی اوقات از پاداش‌های مادی و یا مجازات مؤثرتر واقع می‌شوند.

 

 

در یک بررسی کلی نشان دادیم که چالش‌های مسیر حفظ و نگهداشت منابع انسانی چه چیزهایی می‌تواند باشد و در انتها در حال دادن راهکارهایی جهت ماندگاری بیشتر نیروی کار باانگیزه در یک سازمان به چه روش‌هایی می‌توان رو آورد و مهم‌ترین مواردی که باید همیشه در خاطر سپرد، ایجاد محیطی امن برای ابراز استعدادها و احساس کارکنان و قدردانی از کارها و خدمات آن‌ها می‌باشد. امید است تفکر خلاق و خارج‌ازمسیر فکرکردن بتواند باعث ارتقای حس انگیزه در میان منابع انسانی و ترقی سازمان و جامعه شود.

 

بیشتر بخوانید: مسئولیت اجتماعی شرکت ها