نئوبانک و تفاوت آن با بانکداری الکترونیک

با گسترش فن آوری و ورود آن به بانکداری، بانک‌ها کم‌کم شروع به ارائه خدمات الکترونیکی به مشتریان خود کردند. این قدم‌ها قدم‌های اولیه در جهت حرکت بانک‌ها به‌سوی بانکداری الکترونیک بود. بانک‌ها به‌خوبی به مزیت‌های بانکداری الکترونیک پی برده بودند و توانستند با الکترونیکی کردن بخش زیادی از خدمات خود از افزایش هزینه‌ها و حجم مراجعین به بانک‌ها بکاهند.
امروزه به لطف بانکداری الکترونیک بسیاری از نیازهای مشتریان از طریق بسترهای اینترنت بانک و موبایل بانک برطرف می‌گردد و نیاز کمتری برای مراجعه به بانک جهت مدیریت حساب، انتقال وجه، پرداخت انواع اقساط، پرداخت انواع قبوض و ... وجود دارد. 
با فراگیری کرونا و آنلاین شدن اکثر خدمات، جای خالی بانک‌های تمام الکترونیکی بیش‌ازپیش حس شد تا مردم بدون نیاز به رفت‌وآمد در شهر و تجمع در شعبات، کارهای بانکی خود را به‌راحتی انجام دهند. اینجا نقطه شروع نسل جدیدی از بانکداری به نام «نئو بانک» بود.
اصطلاح نئوبانک تقریباً از سال ۲۰۱۶ و با مجوز گرفتن استارلینگ در انگلستان، به‌صورت جدی بر سر زبان‌ها افتاد و تبدیل به یک کلیدواژه در حوزه فین‌تک شده است. هدف اصلی نئوبانک چیزی نیست جز ساده‌سازی هرچه بیشتر خدمات مالی و به چالش کشیدن بانکداری سنتی.

نئوبانک (Neo-bank) به زبان ساده در لغت به معنای «بانک جدید» است. اصطلاح نئوبانک برای نسل جدید مؤسسات مالی و بانکی به کار برده می‌شود که سعی دارند مدل کسب‌وکار بانک را از پایه مورد بازنگری و خلق مجدد قرار دهند. در این نوع بانک‌ها شعبه فیزیکی، معنا و کارکرد سابق خود را از دست می‌دهد و هرآنچه کاربران نیاز دارند از بازکردن حساب و برداشت و پرداخت پول گرفته تا گرفتن وام و اعتبارسنجی همگی با مراجعه به اپلیکیشن نئوبانک‌ها انجام می‌شود.
نئوبانک نوعی بانک دیجیتالی است که توسط استارت‌آپ‌های فعال در حوزه تکنولوژی‌های مالی راه‌اندازی می‌شود، هیچ شعبه فیزیکی ندارد، کاملاً آنلاین بوده و تنها راه ارتباطی با آن گوشی شما است. جامعه هدفش نیز مشتریانی هستند که دنیای دیجیتال بخش جدانشدنی از زندگی آن‌هاست؛ افرادی که ترجیح می‌دهند همه چیز را غیرحضوری و آنلاین انجام دهند: از خرید و دیدن فیلم گرفته تا خدمات بانکی.

راه ارتباطی نئوبانک‌ها با مشتریان اغلب به‌صورت یک برنامه موبایلی است که در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد و رابطی کاربرپسند داشته و با چاشنی نوآوری به دنبال جذب مخاطب است. 

معمولاً ویژگی‌هایی در این اپلیکیشن‌ها به کار می‌روند که به کاربر امکان می‌دهد از خدمات متنوع و متفاوتی استفاده کند. به طور مثال استارلینگ خدمتی تحت عنوان «به افراد اطرافت بپرداز» ارائه می‌کند که با استفاده از بلوتوث می‌توانید فرد موردنظر که در نزدیکی شما قرار دارد را پیدا کرده و به‌حساب او پول منتقل کنید؛ چنین چیزی در پرداخت‌ها پس از خرید از یک فروشگاه بسیار کاربردی است و دیگر نیاز به کارت بانکی و استفاده از دستگاه P.O.S (کارت‌خوان) نیست. 

 

همچنین قابلیت شخصی‌سازی اپلیکیشن وجود دارد تا یک کاربر علاوه بر کارهای بانکی خود بتواند امور مالی شخصی‌اش را سازمان‌دهی کند و هوش مصنوعی او را در زمینه برنامه‌ریزی برای پس‌انداز راهنمایی می‌کند. همین ویژگی‌ها باعث می‌شود تجربه کاربری متفاوتی در مقایسه با یک بانک سنتی برای فرد مهیا شود.

نئوبانک را با خدمات الکترونیکی که بانک‌ها در حال حاضر ارائه می‌دهند اشتباه نگیرید. چند سالی است که بانک‌های سنتی با ارائه سرویس‌های اینترنت و موبایل بانک سعی در ساده‌سازی استفاده از خدمات بانکی داشته‌اند اما نئوبانک‌ها در تلاش‌اند تا تمامی خدمات بانکی اعم از احراز هویت، بازکردن حساب، گرفتن وام و ... را در بستر اپلیکیشن‌های موبایلی و بدون نیاز به مراجعه حضوری برای مشتریان خود عرضه کنند.
علاوه بر غیرحضوری بودن، سرعت در خدمات‌دهی، پشتیبانی و دردسترس‌بودن طی 24 ساعت شبانه‌روز، خداحافظی با فرم‌های کاغذی، صرفه‌جویی در هزینه‌های رفت‌وآمد و سرویس‌های ارزش‌افزوده از دیگر مزیت‌های بانک‌های دیجیتال است. 
همچنین باتوجه‌به این که دیگر خبری از شعبه فیزیکی و کارمند در نئوبانک‌ها نیست، هزینه‌های بانک بسیار کاهش می‌یابد که می‌توان منابع مالی صرفه‌جویی شده را در زمینه‌های دیگری مثل تحقیق و توسعه استفاده کرد یا کارمزد خدمات را کاهش داد تا مشتریان بیشتری را جذب خود کنند.
معمولاً شرکت‌ها، مغازه‌دارها و ... اغلب مجبور هستند با فرایندهای طولانی و خسته‌کننده‌ای در زمینه دریافت و پرداخت سروکله بزنند اما به کمک بانک‌های دیجیتالی جدید می‌توانند حسابرسی‌های مالی خود را تسریع بخشند. همچنین به کمک هوش مصنوعی روی بازار هدف آن‌ها تحقیقاتی انجام می‌شود و با پیشنهادهای ارائه شده، مشتریان شرکت موردنظر افزایش می‌یابد.

 

مقاله پیشنهادی جهت مطالعه بیشتر: بانکداری الکترونیک چیست؟ انواع خدمات، مزایا و معایب بانکداری الکترونیکی

استقبال زیادی در دنیا از نئوبانک‌ها شده است، نه‌تنها مشتریان بلکه سرمایه‌گذاران زیادی در سراسر دنیا جذب سرمایه‌گذاری روی این‌گونه استارت‌آپ‌ها شده‌اند. طی نتایج به‌دست‌آمده از یک نظرسنجی که توسط وب‌سایت Finder برگزار شده است، حدود %۹ از بزرگسالان و %۱۵ از افراد ۱۸ تا ۲۳ ساله در انگلیس دارای یک حساب فعال در نئوبانک‌ها هستند.
طبق تحقیقات صورت‌گرفته ارزش کل بازار نئوبانک در سال ۲۰۱۸ حدود ۱۸ میلیارد دلار بوده و تا سال ۲۰۲۶ به ۳۹۴ میلیارد دلار خواهد رسید.

اما در کنار تمامی مزیت‌ها، نئوبانک‌ها با چالش‌هایی روبه‌رو هستند که می‌تواند روی گسترش فعالیت‌های آن و جذب مشتریان جدید تأثیر بگذارد.
برخی از نئوبانک‌ها در سایه بانک‌های سنتی راه‌اندازی می‌شوند اما نمونه‌هایی هم هستند که می‌خواهند مستقل از بانک‌ها راه‌اندازی شوند که نیاز به‌دقت جدی امنیتی و کنترلی در صدور مجوز و البته نظارت بر انجام فعالیت‌ها دارد. از طرفی نیز اعتمادسازی برای مشتریان فرایندی طولانی خواهد بود چرا که با عدم وجود شعبه‌های فیزیکی برای برخی از مردم نگرانی‌هایی برای سپردن پول به آن‌ها وجود دارد.
ضمناً باتوجه‌به بودجه اندک ابتدایی نئوبانک‌های مستقل، احتمالاً امکان پرداخت وام‌های سنگین به مشتریان وجود ندارد که می‌تواند روی اقبال عمومی به آن‌ها تأثیر بگذارد.
بحث پول‌شویی و احراز هویت آنلاین درست مشتریان نیز از دیگر چالش‌های پیش روی این صنعت نوین است.
همچنین باتوجه‌به تمام دیجیتالی بودن این بانک‌ها می‌بایست روی آموزش افراد جامعه کارکرد و سواد آن‌ها را در این زمینه افزایش داد.
اما یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های مردم در مورد نئوبانک‌ها و به‌طورکلی خدمات آنلاین این است که آیا امنیت مالی‌شان حفظ می‌شود یا خیر؟ از همین روی بانک‌های دیجیتال می‌بایست تیم‌های بزرگ امنیتی را استخدام کنند تا خیال مشتریانشان را بابت هک و ازدست‌رفتن پولشان راحت کنند.

 

با وجود تصویب آیین‌نامه تأسیس و فعالیت بانک‌های مجازی در سال ۱۳۹۰، عملاً امکان فعالیت این نسل جدید بانک‌ها در ایران فراهم نشده بود. تصمیم شورای‌عالی مبارزه با پول‌شویی پس از شیوع بیماری کرونا این امکان را برای مؤسسات مالی و بانکی فراهم ساخت که بتوانند به‌صورت مجازی احراز هویت کاربران را انجام دهند که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان گامی بلند برای حرکت کشور به سمت راه‌اندازی نئوبانک‌ها است.
تلاش بانک مرکزی برای برداشتن سایر موانع نظارتی و کنترلی بر سر مسیر راه‌اندازی این سیستم نوین بانکی، ریسکی جسورانه به شمار می‌رود که بانک مرکزی به استقبال آن رفته است. از نئوبانک های فعلی در ایران میتوان به بانکینو، بلوبانک و توبانک اشاره کرد.

بروز خطا در کارهایی که به دست انسان انجام می‌شود، اتفاق معمول و غیر قابل اجتنابی است، اما با دیجیتالی کردن روندها می‌توان جلوی بسیاری از آنها را گرفت و عملیات بانکی را با ضریب دقت بسیار بالایی پردازش کرد. همچنین مزیت دیگر نئوبانک‌ها انعطاف‌پذیری بیشتر در مقابل فناوری‌های جدید است که به‌وسیله آن می‌توان ارزش‌افزوده بیشتری را برای سرویس‌دهی به مشتریان فراهم کرد.