Blog News
شهر هوشمند با رویکرد توسعه اقتصادی پایدار در کشورها
آلسات پرداخت
شهر هوشمند با رویکرد توسعه اقتصادی پایدار در کشورها
با پیشرفت علم و تکنولوژی و گسترش روزافزون جمعیت شهرنشینی و به متعاقباً ارتقای سطح زندگی مردم از سنتی به مدرن، چهره شهرها، دستمایه تغییرات و دگرگونیهای زیادی بوده است. امروزه اصطلاح شهر هوشمند درباره شهرهایی به کار میرود که سیستم فناوری اطلاعات و تکنولوژی پیشرفته و گستردهای دارند و از این امکان هوشمندی در راستای توسعه کلان اقتصادی، زیستمحیطی و... بهره میگیرند.
در واقع شهر هوشمند شهری است که در آن استفاده از فناوری اطلاعات، وجود گوشیهای هوشمند، کیفیت بالای سیستم حملونقل در سطح وسیع آن معمول است. به لحاظ بهرهمندی از تکنولوژی پیشرفته چیزی شبیه به یک آرمانشهر است. به عبارت بهتر، ترافیک، حملونقل و آلودگی هوا در کمترین حد خود، سطح زندگی افراد و پاکیزگی محیطزیست در بالاترین حد خود قرار دارد. ساخت و ایجاد سیستم شهر هوشمند نیازمند صرف هزینه و زمان مطالعاتی بالایی است اما در بلندمدت به توسعه پایدار اقتصادی منجر میشود. اقتصاد شهری هوشمند مفهومی جدید در علم اقتصاد است در این مقاله سعی داریم تا به چگونگی ایجاد شهر هوشمند و کارکردهای آن با رویکرد اقتصادی توسعه پایدار بپردازیم.
در واقع شهر هوشمند شهری است که در آن استفاده از فناوری اطلاعات، وجود گوشیهای هوشمند، کیفیت بالای سیستم حملونقل در سطح وسیع آن معمول است. به لحاظ بهرهمندی از تکنولوژی پیشرفته چیزی شبیه به یک آرمانشهر است. به عبارت بهتر، ترافیک، حملونقل و آلودگی هوا در کمترین حد خود، سطح زندگی افراد و پاکیزگی محیطزیست در بالاترین حد خود قرار دارد. ساخت و ایجاد سیستم شهر هوشمند نیازمند صرف هزینه و زمان مطالعاتی بالایی است اما در بلندمدت به توسعه پایدار اقتصادی منجر میشود. اقتصاد شهری هوشمند مفهومی جدید در علم اقتصاد است در این مقاله سعی داریم تا به چگونگی ایجاد شهر هوشمند و کارکردهای آن با رویکرد اقتصادی توسعه پایدار بپردازیم.
مفهوم اقتصاد شهری هوشمند
این مفهوم در اسناد علمی و مختلف استراتژیک از ترند و جستجوی بیشتری نسبت به بقیه کلیدواژههای مرتبط برخوردار است. اصول اساسي شهر هوشمند همیشه در کنار 4 تعریف قابلدرک بوده و مفهوم پیدا میکند:
توسعه دانشبنیان (تخصص محور)
توسعه مستمر (پایدار)
توسعه یکپارچه (همهجانبه)
مشارکت مردمی (جلب مقبولیت عام)
بنابراین واژه اقتصاد شهری هوشمند در بسیاری از زمینههای مرتبط از جمله برندینگ شهری، طراحی و توسعه هوشمندسازی شهری، توسعه اقتصادی، توسعه پایدار، برنامهریزی استراتژیک، تبلیغات در شهرها و تجاریسازی جلوه شهرها به لحاظ توریستپذیری کاربرد دارد.
توسعه پایدار هر شهر و منطقهای وابسته به هوشمندی شهر است. اقتصاد در یک شهر هوشمند، بسیار پویاست و این فرصت را به جوامع شهری میدهد که بستر پیشرفت و متحول شدن در آن فراهم گردد. این اقتصاد فرصتهایی را برای کاهش فواصل فیزیکی و رشد ارتباطات ملی و بینالمللی فراهم میآورد همچنین باعث گشایش بازارهای جدید برای رشد اقتصادی در شهرها خواهد شد. رشد اقتصادی همواره فرصتهایی را برای توسعه شرایط موجود در شهرها و حرکت به سمت بهرهوری بالاتر و نوآوری در زیرساخت خدمات شهری فراهم خواهد آورد. رشد اقتصاد شهر هوشمند همواره با رشد مردم هوشمند، افزایش سطح استفاده از انرژیهای سبز، رشد تکنولوژی در بخش حملونقل و ارتباطات، همراه است.
توسعه دانشبنیان (تخصص محور)
توسعه مستمر (پایدار)
توسعه یکپارچه (همهجانبه)
مشارکت مردمی (جلب مقبولیت عام)
بنابراین واژه اقتصاد شهری هوشمند در بسیاری از زمینههای مرتبط از جمله برندینگ شهری، طراحی و توسعه هوشمندسازی شهری، توسعه اقتصادی، توسعه پایدار، برنامهریزی استراتژیک، تبلیغات در شهرها و تجاریسازی جلوه شهرها به لحاظ توریستپذیری کاربرد دارد.
توسعه پایدار هر شهر و منطقهای وابسته به هوشمندی شهر است. اقتصاد در یک شهر هوشمند، بسیار پویاست و این فرصت را به جوامع شهری میدهد که بستر پیشرفت و متحول شدن در آن فراهم گردد. این اقتصاد فرصتهایی را برای کاهش فواصل فیزیکی و رشد ارتباطات ملی و بینالمللی فراهم میآورد همچنین باعث گشایش بازارهای جدید برای رشد اقتصادی در شهرها خواهد شد. رشد اقتصادی همواره فرصتهایی را برای توسعه شرایط موجود در شهرها و حرکت به سمت بهرهوری بالاتر و نوآوری در زیرساخت خدمات شهری فراهم خواهد آورد. رشد اقتصاد شهر هوشمند همواره با رشد مردم هوشمند، افزایش سطح استفاده از انرژیهای سبز، رشد تکنولوژی در بخش حملونقل و ارتباطات، همراه است.
مشکلات و معضلات قبلی و شناخته شده شهرها:
1- مهاجرتهای بیرویه به شهرها
2- بالارفتن نرخ رشد طبیعی جمعیت و افزایش جمعیت شهرها
3- مصرف بیرویه انرژی
4- تخریب جنگلها و انقراض گونههای گیاهی و جانوری بر زیستگاههای طبیعی کره زمین
5- آلودگی هوا و آلودگی صدا به دلیل ترافیک و توسعه نامتناسب و غیراستاندارد صنایع
6- فقر و بیکاری ناشی از عدم تناسب کار با تخصص نیروی کار
2- بالارفتن نرخ رشد طبیعی جمعیت و افزایش جمعیت شهرها
3- مصرف بیرویه انرژی
4- تخریب جنگلها و انقراض گونههای گیاهی و جانوری بر زیستگاههای طبیعی کره زمین
5- آلودگی هوا و آلودگی صدا به دلیل ترافیک و توسعه نامتناسب و غیراستاندارد صنایع
6- فقر و بیکاری ناشی از عدم تناسب کار با تخصص نیروی کار
مشکلات و معضلات جدید و امروزی در مدیریت نوین شهری:
1) عدم مشارکت شهروندان در مدیریت شهری
2) نارسایی مدیریت بودجه و هزینه
3) ناتوانی در خدماترسانی به دلیل کمبود زیرساختهای لازم
4) عدم حفظ منابع فرهنگی و جلوگیری از نفوذ فرهنگهای غالب دیگر در بافت اجتماعی
5) عدم بهبود زیرساختهای حملونقل و راههای ارتباطی درون و برونشهری
6) عدم توسعه تکنولوژیها و فناوریها نظیر اطلاعات و ارتباطات، الکترونیک
2) نارسایی مدیریت بودجه و هزینه
3) ناتوانی در خدماترسانی به دلیل کمبود زیرساختهای لازم
4) عدم حفظ منابع فرهنگی و جلوگیری از نفوذ فرهنگهای غالب دیگر در بافت اجتماعی
5) عدم بهبود زیرساختهای حملونقل و راههای ارتباطی درون و برونشهری
6) عدم توسعه تکنولوژیها و فناوریها نظیر اطلاعات و ارتباطات، الکترونیک
محورهای رشد هوشمند و توسعه پایدار شهر هوشمند
الف - اقتصاد هوشمند
منظور از اقتصاد هوشمند ارائه راهکارهایی جهت پیشرفت شغلی، کاهش فقر، بهبود اوضاع مسکن و زیرساختها و استفاده از فناوری اطلاعات در فرایندهای تولید میباشد.
اهداف:
- توسعه رقابت بینشهری در مقیاس داخل کشور، منطقهای - جهانی
- ایجاد فرصتهای کسبوکار مناسب و نو
- ازبینبردن اختلاف طبقات اجتماعی
- توسعه تجارت الکترونیک
- کاهش فقر
- ایجاد زیرساختهای سرمایهگذاری
- رفع مشکلات نظام پولی - بانکی در سطح تبادلات روزمره شهروندان و صاحبان کسبوکار
- ایجاد فرصتهای کسبوکار مناسب و نو
- ازبینبردن اختلاف طبقات اجتماعی
- توسعه تجارت الکترونیک
- کاهش فقر
- ایجاد زیرساختهای سرمایهگذاری
- رفع مشکلات نظام پولی - بانکی در سطح تبادلات روزمره شهروندان و صاحبان کسبوکار
قلمرو:
- نفوذ استفاده ICT در تجارت روزمره و حرکت از بازار سنتی به سمت بازار تکنولوژی محور
- کارآفرینی و حمایت از کارآفرینی
- توسعه فضای کسبوکار علیالخصوص کسبوکارهای نوپا
- توسعه پارکهای علمی - فناوری
- خطمشی ارتقاء شهر در سطح بینالمللی
- فضاسازی بینالمللی در نمایشگاههای داخلی و خارجی
- توسعه تجارت الکترونیک
- کارآفرینی و حمایت از کارآفرینی
- توسعه فضای کسبوکار علیالخصوص کسبوکارهای نوپا
- توسعه پارکهای علمی - فناوری
- خطمشی ارتقاء شهر در سطح بینالمللی
- فضاسازی بینالمللی در نمایشگاههای داخلی و خارجی
- توسعه تجارت الکترونیک
ب) پویایی هوشمند در جامعه شهری:
منظور از پویایی هوشمند در جامعه، ارائه خدمات از طریق فناوریهای اطلاعات و ارتباطات، تسریع در تبادل اطلاعات با استفاده از فناوری، کاهش هزینهها و جابهجایی، دسترسی به خدمات و اطلاعات و ارائه خدمات بهتر است.
اهداف:
- تمرکز بر ارائه خدمات از طریق فناوری اطلاعات و ارتباطات
- اتصال و بهبود زیرساختهای فناوری اطلاعات و ارتباطات
- دسترسی به شبکه اینترنت همگانی بهصورت امن
- آموزش همگانی و ایجاد و توسعه فرهنگ استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات برای بهرهگیری از خدمات
- بهکارگیری منابع و قابلیتهای ICT محلی و تکمیلی در شرکتها، دانشگاهها و مؤسسات عمومی
- توسعه نگرشها مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات بدین معنی که چگونه فناوریها میتوانند ارائه خدمات عمومی را محقق نمایند
- استفاده مؤثر از اطلاعات و دادههای بهنگام از طریق APIهای مادر
- اتصال و بهبود زیرساختهای فناوری اطلاعات و ارتباطات
- دسترسی به شبکه اینترنت همگانی بهصورت امن
- آموزش همگانی و ایجاد و توسعه فرهنگ استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات برای بهرهگیری از خدمات
- بهکارگیری منابع و قابلیتهای ICT محلی و تکمیلی در شرکتها، دانشگاهها و مؤسسات عمومی
- توسعه نگرشها مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات بدین معنی که چگونه فناوریها میتوانند ارائه خدمات عمومی را محقق نمایند
- استفاده مؤثر از اطلاعات و دادههای بهنگام از طریق APIهای مادر
قلمرو:
- توسعه قرارداد با شرکتهای ISP
- برقراری استفاده از اینترنت همراه موبایل
- استفاده از پهنای باند پرسرعت
- گسترش استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات از خانه و محلهای کاری
- دسترسی به اینترنت همگانی و امن
- افزایش مراکز دسترسی به اینترنت عمومی مانند متروها، پاساژها، مراکز تردد عمومی
- شبکههای پولی و مالی آنلاین و امن
- داشتن شبکههای ارتباطی مجازی مرتبط با مدیریت شهری و مشارکت شهروندی
- برقراری استفاده از اینترنت همراه موبایل
- استفاده از پهنای باند پرسرعت
- گسترش استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات از خانه و محلهای کاری
- دسترسی به اینترنت همگانی و امن
- افزایش مراکز دسترسی به اینترنت عمومی مانند متروها، پاساژها، مراکز تردد عمومی
- شبکههای پولی و مالی آنلاین و امن
- داشتن شبکههای ارتباطی مجازی مرتبط با مدیریت شهری و مشارکت شهروندی
پ) بوم زندگی و محیطزیست هوشمند:
استفاده از فناوریهای جدید برای حفظ و حراست از محیطزیست و استفاده بهینه از انرژی و آب و کاهش آلودگی محیط زندگی است که آثار آن در افزایش کیفیت زندگی نمود پیدا میکند.
اهداف:
- پایداری محیطزیست
- کاهش مصرف انرژی به کمک تکنولوژی و فناوری و راهکارهای بازیافت
- استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر
- طراحی معماری در تعامل با محیطزیست
- کاهش مصرف انرژی به کمک تکنولوژی و فناوری و راهکارهای بازیافت
- استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر
- طراحی معماری در تعامل با محیطزیست
قلمرو:
- اندازهگیری میزان آلایندههای تولید شده توسط کارخانهها و صنایع مختلف
- اندازهگیری میزان آلایندهها - ریزگردها و ذرات معلق موجود در هوا
- کنترل میزان تشعشعات و امواج رادیویی
- کنترل میزان دیاکسیدکربن کارخانهها و آلودگی ساطعشده توسط ماشینها و گازهای سمی تولید شده
- تشخیص آتشسوزی در جنگلها و کنترل و پیشگیری از احتراق
- پایش هوشمند صنایع بزرگ از لحاظ خروجی هوا و پساب صنعتی
- کاشت درختان و حفظ آنها
- کنترل و پایش شبکههای توزیع و مصرف انرژی و آب
- ساختمانهای هوشمند
- فضای سبز شهری
- مدیریت پسماند و فاضلاب شهری
- سیستمها و فناوریهای کنترل آلودگیهای محیطزیست
- طراحی و توسعه ساختمان هوشمند
- توسعه برق سبز
- مدیریت فاضلاب
- طراحی معماری در تعامل با محیطزیست
- طراحی خانهها و ساختمانهای دوستدار محیطزیست
- اندازهگیری میزان آلایندهها - ریزگردها و ذرات معلق موجود در هوا
- کنترل میزان تشعشعات و امواج رادیویی
- کنترل میزان دیاکسیدکربن کارخانهها و آلودگی ساطعشده توسط ماشینها و گازهای سمی تولید شده
- تشخیص آتشسوزی در جنگلها و کنترل و پیشگیری از احتراق
- پایش هوشمند صنایع بزرگ از لحاظ خروجی هوا و پساب صنعتی
- کاشت درختان و حفظ آنها
- کنترل و پایش شبکههای توزیع و مصرف انرژی و آب
- ساختمانهای هوشمند
- فضای سبز شهری
- مدیریت پسماند و فاضلاب شهری
- سیستمها و فناوریهای کنترل آلودگیهای محیطزیست
- طراحی و توسعه ساختمان هوشمند
- توسعه برق سبز
- مدیریت فاضلاب
- طراحی معماری در تعامل با محیطزیست
- طراحی خانهها و ساختمانهای دوستدار محیطزیست
ت) زیرساخت حملونقل هوشمند:
باتوجهبه اینکه امروزه در بیشتر کشورها، سازماندهی وضعیت حملونقل و ترافیک شهری و جادهای، به روشهای سنتی از جمله ساخت آزادراهها و بزرگراهها - تعریض راههای موجود - محدود نمودن ترافیک و افزایش ناوگان حملونقل عمومی انجام میگیرد، هریک از این روشها محدودیتهایی دارند؛ و در آیندهای نهچندان دور، دیگر پاسخگوی مشکلات حملونقل و ترافیک نخواهند بود؛ بنابراین نیازمند سیستمهای هوشمند در جهت حل این مشکلات هستیم.
اهداف:
- کاهش گرههای ترافیکی از طریق آسانسازی گرافهای شهری
- ایجاد سیستمهای حملونقل پایدار، با زیرساختهای نوآورانه و ایمن
- مدیریت و بهینهسازی جریان ترافیک و روانسازی حرکت
- مدیریت و کنترل حوادث از طریق اطلاعرسانی شهری و جادهای
- مدیریت حملونقل عمومی (مترو، اتوبوس و تاکسی) داخل شهری و بینشهری
- مدیریت فروش و صدور بلیت بهصورت الکترونیک
- سیستمهای مدیریت و کنترل عابرین پیاده
- ایجاد سیستمهای حملونقل پایدار، با زیرساختهای نوآورانه و ایمن
- مدیریت و بهینهسازی جریان ترافیک و روانسازی حرکت
- مدیریت و کنترل حوادث از طریق اطلاعرسانی شهری و جادهای
- مدیریت حملونقل عمومی (مترو، اتوبوس و تاکسی) داخل شهری و بینشهری
- مدیریت فروش و صدور بلیت بهصورت الکترونیک
- سیستمهای مدیریت و کنترل عابرین پیاده
قلمرو:
- مانیتورینگ و کنترل حملونقل سبکوسنگین آزادراهها و بزرگراهها
- مانیتورینگ و کنترل حملونقل سبکوسنگین درونشهری
- مدیریت و پشتیبانی عابرین پیاده
- سیستمهای ایمنی و پیشگیری از تصادفات و مدیریت کنترل حوادث
- مدیریت پارکینگ
- همکاریهای منطقهای و بینالمللی در اجرا و بهرهبرداری از طرحها
- هواشناسی جادهای
- سامانه اخذ فروش و صدور بلیت عوارض الکترونیک
- لجستیک هوشمند بار و مسافر درونشهری و برونشهری
- سامانه مدیریت پرداختها بهصورت آنلاین و الکترونیکی
- مانیتورینگ و کنترل حملونقل سبکوسنگین درونشهری
- مدیریت و پشتیبانی عابرین پیاده
- سیستمهای ایمنی و پیشگیری از تصادفات و مدیریت کنترل حوادث
- مدیریت پارکینگ
- همکاریهای منطقهای و بینالمللی در اجرا و بهرهبرداری از طرحها
- هواشناسی جادهای
- سامانه اخذ فروش و صدور بلیت عوارض الکترونیک
- لجستیک هوشمند بار و مسافر درونشهری و برونشهری
- سامانه مدیریت پرداختها بهصورت آنلاین و الکترونیکی
ث) زندگی هوشمند:
اهداف:
- تسهیل در شیوه زندگی مردم و افزایش کیفیت زندگی از نظر خدمات و امکانات
- حفظ سلامت جسمانی و روانی افراد جامعه
- حفاظت از محیطزیست
- هوشمندسازی خانهها و ساختمانها
- ترویج مشارکت شهروندی، بههمپیوستگی اجتماعی و ضریب همبستگی فردی
- حفظ سلامت جسمانی و روانی افراد جامعه
- حفاظت از محیطزیست
- هوشمندسازی خانهها و ساختمانها
- ترویج مشارکت شهروندی، بههمپیوستگی اجتماعی و ضریب همبستگی فردی
قلمرو:
- سیستمهای هوشمندسازی خانه و ساختمانها
- طراحی معماری بر اساس فناوری نانو
- استفاده از سیستمهای تأمین و تولید انرژیهای پاک در خانهها و ساختمانها
- فراهمکردن امکانات فرهنگی، آموزشی، بهداشتی، تفریحی، مسکن و ایمنی
- ارتقاء سلامت و بهداشت عمومی و فردی از طریق بهسازی و نوسازی زیرساخت درمان شهری
- سیستمهای نظارتی و شبکه خدمات اضطراری و اورژانسی
- ترویج سیستمهای خرید آنلاین و پرداخت هوشمند آنلاین و الکترونیکی
- طراحی معماری بر اساس فناوری نانو
- استفاده از سیستمهای تأمین و تولید انرژیهای پاک در خانهها و ساختمانها
- فراهمکردن امکانات فرهنگی، آموزشی، بهداشتی، تفریحی، مسکن و ایمنی
- ارتقاء سلامت و بهداشت عمومی و فردی از طریق بهسازی و نوسازی زیرساخت درمان شهری
- سیستمهای نظارتی و شبکه خدمات اضطراری و اورژانسی
- ترویج سیستمهای خرید آنلاین و پرداخت هوشمند آنلاین و الکترونیکی
بخشهای اصلی یک شهر هوشمند
- روشنایی هوشمند: کنترل و یکپارچه کردن روشنایی شهری، سنسورها و محرکها با استفاده از فناوری اینترنت اشیا IOT بهمنظور بهینهسازی مصرف انرژی و رشد امنیت در شهرها.
- پارکینگ هوشمند: مجموعهای سختافزاری و نرمافزاری مبتنی بر اینترنت اشیا، برای مدیریت هوشمند تعداد خودروهای موجود در پارکینگ، افزایش ضریب امنیت خودروها در لحظه تردد، ورود - خروج و توقف، کاهش میزان پرسنل درگیر و افزایش میزان ایمنی و دریافت هزینهها بهصورت خودکار و یا دستی.
- کشاورزی هوشمند: بهینهسازی فرایندها و استفاده مؤثر از منابع آبی و بهرهبرداری کارا از زمین، فضای سبز و پارکها با استفاده از سنسورهای مختلف پایش وضعیت خاک و با بکار گیری تکنولوژی اینترنت اشیا.
- مدیریت هوشمند ضایعات: نظارت، جمعآوری، انتقال، پردازش، بازیابی و دفع زباله با استفاده از بسترهای سختافزاری و نرمافزاری و با فناوری اینترنت اشیا و یا به زبانی دیگر مدیریت هوشمند جریان زباله از مبدأ به محل دفع.
- ساختمان هوشمند: خانه هوشمند محلی است که از دستگاههای متصلبههم و اینترنت، برای کنترل از راه دور و مدیریت لوازم و سیستمهای هوشمندی همچون روشنایی، امنیت و... استفاده میکند.
- پارکینگ هوشمند: مجموعهای سختافزاری و نرمافزاری مبتنی بر اینترنت اشیا، برای مدیریت هوشمند تعداد خودروهای موجود در پارکینگ، افزایش ضریب امنیت خودروها در لحظه تردد، ورود - خروج و توقف، کاهش میزان پرسنل درگیر و افزایش میزان ایمنی و دریافت هزینهها بهصورت خودکار و یا دستی.
- کشاورزی هوشمند: بهینهسازی فرایندها و استفاده مؤثر از منابع آبی و بهرهبرداری کارا از زمین، فضای سبز و پارکها با استفاده از سنسورهای مختلف پایش وضعیت خاک و با بکار گیری تکنولوژی اینترنت اشیا.
- مدیریت هوشمند ضایعات: نظارت، جمعآوری، انتقال، پردازش، بازیابی و دفع زباله با استفاده از بسترهای سختافزاری و نرمافزاری و با فناوری اینترنت اشیا و یا به زبانی دیگر مدیریت هوشمند جریان زباله از مبدأ به محل دفع.
- ساختمان هوشمند: خانه هوشمند محلی است که از دستگاههای متصلبههم و اینترنت، برای کنترل از راه دور و مدیریت لوازم و سیستمهای هوشمندی همچون روشنایی، امنیت و... استفاده میکند.
معرفی ۱۰ ابزار کلیدی در توسعه ۵۰ شهر هوشمند برتر دنیا
مطالعاتــی کــه سازمان Eden روی 50 شــهر برتر هوشــمند در دنیا انجــام داده اســت، ردپای 10 ابـزار کاربردی و تأثیرگذار در توسـعه شـهرهای هوشـمند به شرح زیر مشهود بوده است:
1- طرحهای تأمین بودجه شهر هوشمند
- تأمین بودجه در سطح ملی یا محلی: شـهرداران میتواننـد بـا دولتهـای ایالتی و مرکزی مذاکره و همـکاری کننـد تـا صندوقهـای مالـی لازم بـرای تأمیـن برخـی کمبودهـای سـرمایهای خـاص را ایجـاد و هدایـت کننـد.
- تأمین بودجه از طریق مشارکت با بخش خصوصی: شـرکتهای خصوصـی بهویژه مؤسساتی کـه در حـوزه فنـاوری فعالیـت دارنـد، اغلب بـه مشـارکت در توســعه شــهرهای هوشــمند علاقهمند هســتند و دادههای کارشناسی، دانــش و اطلاعات مربــوط بــه گروههای مختلــف مشــتریان و همچنیــن منابــع مرتبــط بــا ســرمایهگذاری را بــه اشــتراک میگذارنــد.
- تأمین بودجه از طریق برگزاری مسابقات و چالشهای نوآوری: رویدادهـای رقابتـی همچـون مسابقات خلاقیت و استارتاپی، ازیکطرف بـه تأمین سـرمایه جسورانه بهخصوص بـرای استارتآپها و توسـعه نمونههـای آزمایشگاهی و تستی منجـر گردیده و از طرفی در شـهرهایی کـه سـطح مشـارکت عمومی بالایی دارند، میزبانـی اینگونه رویدادهـا، تمایـل بـرای سـرمایهگذاری در ایدههـای شـهر هوشـمند را نیـز افزایش میدهد.
- تدوین سیاستهای هوشمندانه تأمین مالی: شـهرهایی کـه از اکوسیستم اسـتارتاپی قدرتمندی برخوردارند، توانایـی بیشـتری بـرای اجرای سیاسـتهای هوشـمندانه جذب و تأمیـن سرمایهداران این نوع استراتژیهای غیرمستقیم در جذب سرمایه، موانـع ورود بـه بـازار را کاهـش میدهـد و تأمیـن بودجـه بـرای پروژههـا را تسهیل میکنــد.
- تأمین بودجه از طریق مشارکت با بخش خصوصی: شـرکتهای خصوصـی بهویژه مؤسساتی کـه در حـوزه فنـاوری فعالیـت دارنـد، اغلب بـه مشـارکت در توســعه شــهرهای هوشــمند علاقهمند هســتند و دادههای کارشناسی، دانــش و اطلاعات مربــوط بــه گروههای مختلــف مشــتریان و همچنیــن منابــع مرتبــط بــا ســرمایهگذاری را بــه اشــتراک میگذارنــد.
- تأمین بودجه از طریق برگزاری مسابقات و چالشهای نوآوری: رویدادهـای رقابتـی همچـون مسابقات خلاقیت و استارتاپی، ازیکطرف بـه تأمین سـرمایه جسورانه بهخصوص بـرای استارتآپها و توسـعه نمونههـای آزمایشگاهی و تستی منجـر گردیده و از طرفی در شـهرهایی کـه سـطح مشـارکت عمومی بالایی دارند، میزبانـی اینگونه رویدادهـا، تمایـل بـرای سـرمایهگذاری در ایدههـای شـهر هوشـمند را نیـز افزایش میدهد.
- تدوین سیاستهای هوشمندانه تأمین مالی: شـهرهایی کـه از اکوسیستم اسـتارتاپی قدرتمندی برخوردارند، توانایـی بیشـتری بـرای اجرای سیاسـتهای هوشـمندانه جذب و تأمیـن سرمایهداران این نوع استراتژیهای غیرمستقیم در جذب سرمایه، موانـع ورود بـه بـازار را کاهـش میدهـد و تأمیـن بودجـه بـرای پروژههـا را تسهیل میکنــد.
2- توسعه و تدوین یک استراتژی شهر هوشمند (مراحل تدوین و گامهای اجرایی)
- پیش نیازها : مراحل تهیه و تدوین استراتژی شهر هوشمند
- تعریــف مفاهیــم مرتبــط بــا شــهر هوشــمند؛
- طراحــی و برنامهریـزی فراینـد؛
- تهیـه پیشنویـس رویکردهـا بـا ذینفعـان اصلـی؛
- اولویت بنـدی طرحهـا و تبییـن نقشـه راه؛
- بهره بردن از مشـارکت شـهروندان در جلسـات شـورای شـهر
- ایجـاد شـرایط مشـارکت میـان سازمانهای دولتـی و خصوصـی در قالـب کارگروههای تخصصی
- تعریــف مفاهیــم مرتبــط بــا شــهر هوشــمند؛
- طراحــی و برنامهریـزی فراینـد؛
- تهیـه پیشنویـس رویکردهـا بـا ذینفعـان اصلـی؛
- اولویت بنـدی طرحهـا و تبییـن نقشـه راه؛
- بهره بردن از مشـارکت شـهروندان در جلسـات شـورای شـهر
- ایجـاد شـرایط مشـارکت میـان سازمانهای دولتـی و خصوصـی در قالـب کارگروههای تخصصی
گامهای عملیاتی:
- تبیین چشمانداز بر اساس نقاط قوت شهر (پتانسیل زیستبوم شهری)
- ترغیب مشارکت شهروندان و جلب اعتماد آنها برای توسعه شهر، رشد کسبوکارها و اشتغالزایی
- ترغیب مشارکت بخش خصوصی و بهرهگیری از نظرات و توانمندیهای ذینفعان و فعالان دارای تخصص
- شناسایی حوزه تمرکز اصلی شهر هوشمند (حملونقل، صنعت، توریسم، فناوری و تکنولوژی و ...)
- برنامهریزی، طبقهبندی و تأیید اعتبار طرحها
- ترغیب مشارکت شهروندان و جلب اعتماد آنها برای توسعه شهر، رشد کسبوکارها و اشتغالزایی
- ترغیب مشارکت بخش خصوصی و بهرهگیری از نظرات و توانمندیهای ذینفعان و فعالان دارای تخصص
- شناسایی حوزه تمرکز اصلی شهر هوشمند (حملونقل، صنعت، توریسم، فناوری و تکنولوژی و ...)
- برنامهریزی، طبقهبندی و تأیید اعتبار طرحها
3- ایجاد و گسترش مناطق هوشمند و مراکز نوآوری (ویژگیهای منحصربهفرد)
مراکز تبادل دانش:
- گرد هم آوردن افــراد کارآفریــن در مناطــقی با قابلیت اتصال به فناوریهــای هوشــمند و دارای فضاهایــی بــا امــکان کاربــری مشــترک و تعامــلات بهتــر و انعطافپذیرتر جهت برگـزاری میت آپهای هفتگـی یـا
کنفرانسهای تخصصـی
- مراکـز رشـد و شتابدهندههای فعـال در ایـن مناطـق جهت تسـهیل دسترسـی بـه منابـع مالـی و جـذب شرکتهای سرمایهگذاری، بـه رونـد توســعه کسبوکارها کمــک میکنند.
- مناطق هوشمند متناسب با نیازهای بومی
- مرکز آزمون نوآوری: محیط آزمایشگاهی تست اولیه محصول و خدمت
- تضمینکننده کیفیت زیستبوم نوآوری:
- شــهرداریها بهعنوان سیاستگذار و تنظیمکننده مقــررات
- دانشگاهها، بهعنوان راهاندازی کننده اولیه مناطق
- مراکــز آموزشــی و تحقیقاتــی، ارائهدهنده و انتقالدهنده دانــش و فنـاوری
- کسبوکارها در حـوزه مدیریـت و اپراتـوری خدمـات و عرضـه مدلهـای تجـاری نوآورانـه
کنفرانسهای تخصصـی
- مراکـز رشـد و شتابدهندههای فعـال در ایـن مناطـق جهت تسـهیل دسترسـی بـه منابـع مالـی و جـذب شرکتهای سرمایهگذاری، بـه رونـد توســعه کسبوکارها کمــک میکنند.
- مناطق هوشمند متناسب با نیازهای بومی
- مرکز آزمون نوآوری: محیط آزمایشگاهی تست اولیه محصول و خدمت
- تضمینکننده کیفیت زیستبوم نوآوری:
- شــهرداریها بهعنوان سیاستگذار و تنظیمکننده مقــررات
- دانشگاهها، بهعنوان راهاندازی کننده اولیه مناطق
- مراکــز آموزشــی و تحقیقاتــی، ارائهدهنده و انتقالدهنده دانــش و فنـاوری
- کسبوکارها در حـوزه مدیریـت و اپراتـوری خدمـات و عرضـه مدلهـای تجـاری نوآورانـه
4- فراگیری دیجیتالی در شهرهای هوشمند
الزامات اولیه:
- وجــود دســتگاهها و تجهیــزات مناســب جهت دسترســی عمومی به خدمــات آنلایــن
- دسترسی به اینترنت از تمام دستگاهها
- درنظرگرفتن همه گروهها برای آموزش فناوریهــای دیجیتالــی
- ارتقــاء مدیریــت کسبوکارها
- اســتفاده بهینهتــر از منابــع و ارتقــاء کیفیــت زندگــی شـهروندان
- دسترسی به اینترنت از تمام دستگاهها
- درنظرگرفتن همه گروهها برای آموزش فناوریهــای دیجیتالــی
- ارتقــاء مدیریــت کسبوکارها
- اســتفاده بهینهتــر از منابــع و ارتقــاء کیفیــت زندگــی شـهروندان
5- توسعه داده باز در یک چشمانداز مشخص
- اشتراکگذاری و استفاده از دادههای پایدار و امن
- دادههای کسبوکارهای مختلف شهری
- دادههای محیطزیست
- دادههای سلامت و درمان
- دادههای حملونقل
- دادههای مالی و بانکی
- دادههای مشارکت عمومی شهروندی (نظرسنجی)
- دادههای توسعه فردی و سلامت اجتماعی
- اشتراکگذاری و استفاده از دادههای پایدار و امن
- دادههای کسبوکارهای مختلف شهری
- دادههای محیطزیست
- دادههای سلامت و درمان
- دادههای حملونقل
- دادههای مالی و بانکی
- دادههای مشارکت عمومی شهروندی (نظرسنجی)
- دادههای توسعه فردی و سلامت اجتماعی
- ساختار و ویژگیهای داده
- نحوه شناسایی و تولید API
- مدیریت خدمات ICT
- حریم خصوصی و مالکیت داده
- مدیریت اشتراک داده
- امنیت داده و اعتمادسازی در استفاده
- زیرساخت انتشار تحت وب و یا تحت اپلیکیشن
- نحوه شناسایی و تولید API
- مدیریت خدمات ICT
- حریم خصوصی و مالکیت داده
- مدیریت اشتراک داده
- امنیت داده و اعتمادسازی در استفاده
- زیرساخت انتشار تحت وب و یا تحت اپلیکیشن
6- هم آفرینی و مشارکت در توسعه شهر هوشمند
- تعامل یکطرفه: بهرهبردن از مشـارکت شـهروندان در برنامههـای توسـعه شـهر هوشـمند از طریـق وبسایتها یـا پورتالهـای شـهری برای ارائه گزارشات و مشکلات شهری اسـت.
- گفتمان و تبادل نظر آنلاین: اطلاعرسـانی ذینفعان خـارج از شـهرداری در مـورد پروژههـای فعلـی و آتـی توسـعه شـهر هوشـمند و نظرسـنجی آنلایـن در مـورد پروژههـای اولویتدار اسـت.
- مشارکت گستردهتر: همکاری و تعامل نزدیـک بـا گروههـای جمعیتـی مختلـف و سازمانهای مردمنهاد (NGO ها)
- گفتمان و تبادل نظر آنلاین: اطلاعرسـانی ذینفعان خـارج از شـهرداری در مـورد پروژههـای فعلـی و آتـی توسـعه شـهر هوشـمند و نظرسـنجی آنلایـن در مـورد پروژههـای اولویتدار اسـت.
- مشارکت گستردهتر: همکاری و تعامل نزدیـک بـا گروههـای جمعیتـی مختلـف و سازمانهای مردمنهاد (NGO ها)
7- مدل رهبری شهر هوشمند
- راهاندازی یک مرکز اختصاصی: مرکــز نوآوری بــرای هماهنگی و یکپارچـه کـردن طرحهــای شهر هوشمند که میـزان پاسـخگویی و شـفافیت مالکیـت داده را افزایـش داده و ارتباطـات را تسـهیل نمایـد.
- تقسیم مسئولیتها میان نهادها و سازمانهای مختلف: تمرکززدایـی مسـئولیتها و تقسـیم آنهـا میـان نهادهـا و سـازمانهای مختلـف، اسـتفاده از تخصصهـا بهصورت متمرکـز بـرای رفـع چالشهـای خـاص
- مدل مشارکت دولتی-خصوصی
- تقسیم مسئولیتها میان نهادها و سازمانهای مختلف: تمرکززدایـی مسـئولیتها و تقسـیم آنهـا میـان نهادهـا و سـازمانهای مختلـف، اسـتفاده از تخصصهـا بهصورت متمرکـز بـرای رفـع چالشهـای خـاص
- مدل مشارکت دولتی-خصوصی
8- اشتراکگذاری دستاوردهای هوشمندسازی در سطح شهر
برنامهریـزان شـهری بایـد بـا ایجـاد محافلـی بـرای اشـتراکگذاری دانـش و دسـتاوردهای هوشمندسـازی، بـه اجـرای بهتـر طرحهـای
شـهر هوشـمند کمـک کننـد و بایـد بـا حضـور در رویدادهـا و جلسـات پرسشوپاسخ مرتبـط، دانـش و تجربیـات خـود را بـا سـایر شـهرها بـه اشتراک بگذارنـد.
شـهر هوشـمند کمـک کننـد و بایـد بـا حضـور در رویدادهـا و جلسـات پرسشوپاسخ مرتبـط، دانـش و تجربیـات خـود را بـا سـایر شـهرها بـه اشتراک بگذارنـد.
9- توانمندسازی نیروی کار
- آموزش دیجیتالی مهارتهای دیجیتالی
- برنامههای آموزش رسمی
- تدوین استراتژی جامع تربیت نیروی کار هوشمند
- برنامههای آموزش رسمی
- تدوین استراتژی جامع تربیت نیروی کار هوشمند
10- رویکردهای فرابخشی
شـهرهای هوشـمند پتانسـیل تغییـر ماهیـت و زیستپذیری شـهر، افزایـش پویایـی اقتصـاد، افزایـش تـابآوری و پایـداری را دارنـد.
- اولویتهای متفاوت: شـهرهای مختلـف، اولویتهایی متفـاوت را بـرای توسـعه فناوریهای شـهر هوشـمند مطالبـه میکنند.
- طراحی و برنامهریزی مردم - محور: در بسـیاری از شـهرهای پیشـرو اکثـر طرحهـا و برنامههـای شـهری، مردممحـور هسـتند.
- افزایش تابآوری: شـهرها بایـد آمادگـی لازم بـرای تغییـر و تحـولات در سـطح بومـی و جهانـی را داشـته باشـند و بـه بیانـی دیگـر، بـه شـهری تابآور تبدیـل شــوند.
- افزایش پایداری: برخـی شـهرها در توسـعه مدیریـت بهینـه آب (اسـتفاده مجـدد از آب تصفیهشـده، نمکزدایـی آبشور ...)، حملونقل دوسـتدار طبیعـت (ایجـاد محدودیتهایـی در مالکیـت شـخصی خـودرو و توسـعه سیسـتم حملونقل عمومـی کاملاً متصـل)، سـاختمان سـبز (توسـعه آزمایشـی ساختمانهایی بـا مصـرف انـرژی صفـر و پوشـش ساختمانهایی بـا دیوارهایـی پوشـیده از گیـاه) پیشـرو هستند.
- درک نیازهای شهروندان: ایجـاد شـهری شـاد و پویـا بـدون درک مشـکلات و نیازهـای شـهروندان آن محقـق نخواهـد شـد. زندگــی، کار، تفریــح و یــا تحصیــل از اولویتهای این پرسش است.
- اولویتهای متفاوت: شـهرهای مختلـف، اولویتهایی متفـاوت را بـرای توسـعه فناوریهای شـهر هوشـمند مطالبـه میکنند.
- طراحی و برنامهریزی مردم - محور: در بسـیاری از شـهرهای پیشـرو اکثـر طرحهـا و برنامههـای شـهری، مردممحـور هسـتند.
- افزایش تابآوری: شـهرها بایـد آمادگـی لازم بـرای تغییـر و تحـولات در سـطح بومـی و جهانـی را داشـته باشـند و بـه بیانـی دیگـر، بـه شـهری تابآور تبدیـل شــوند.
- افزایش پایداری: برخـی شـهرها در توسـعه مدیریـت بهینـه آب (اسـتفاده مجـدد از آب تصفیهشـده، نمکزدایـی آبشور ...)، حملونقل دوسـتدار طبیعـت (ایجـاد محدودیتهایـی در مالکیـت شـخصی خـودرو و توسـعه سیسـتم حملونقل عمومـی کاملاً متصـل)، سـاختمان سـبز (توسـعه آزمایشـی ساختمانهایی بـا مصـرف انـرژی صفـر و پوشـش ساختمانهایی بـا دیوارهایـی پوشـیده از گیـاه) پیشـرو هستند.
- درک نیازهای شهروندان: ایجـاد شـهری شـاد و پویـا بـدون درک مشـکلات و نیازهـای شـهروندان آن محقـق نخواهـد شـد. زندگــی، کار، تفریــح و یــا تحصیــل از اولویتهای این پرسش است.
نتایج
بدیهی است که؛ آثار و نتایج حرکتهای هدفمند گفته شده در راستای هوشمندسازی شهرها و رسیدن به توسعه اقتصادی پایدار، پروسهای نسبی بوده و از شهری به شهر دیگر و بهتناسب فرهنگ شهری متفاوت خواهد بود، لیکن آثار اولیه و مشهود در این حرکتها عمومی بوده و به نظر میرسد دستیابی به آنها سریعتر رخ خواهد داد. برخی نتایج ناشی از هوشمندسازی شهری عبارتاند از:
- جلب رضایت عموم مردم از خدمات شهروندی نوآورانه
- کاهش ترافیک و کمشدن تردد درونشهری بهتبع کمشدن تعداد حضور خودروها در معابر عمومی
- کاهش آلودگیهای زیستمحیطی و حفاظت از زیستبوم شهری
- مدیریت منابع پایدار و توزیع عادلانه و تخصیص بهینه منابع شهری
- زنجیره تأمین مؤثر و فروش و ارائه خدمات مستقیم و بدون واسطه
- اتصال محلی و جهانی شهرها به یکدیگر و ظهور مشتریمحوری در ابعاد جهانی
- بهرهوری و انعطافپذیری کسبوکارها و رشد اشتغال مولد
- کاهش حضور کارکنان در ادارات و حذف فعالیتهای روزمرة غیرضروری
- کاهش سفرهای کاری و اداری داخل شهری و بینشهری
- حل مشکلات نظام پولی (از قبیل هزینههای چاپ اسکناس، اختلاف واحدهای پول کشورهای مختلف، جعل اسکناس) با هوشمند شدن سیستمهای بانکی صرفهجویی در منابع (کاغذ - سوختهای فسیلی و...)
- کاهش هزینههای شهروندی (از قبیل استفاده از تلفن، حملونقل و درمان و ...)
- افزایش ایمنی فردی و سلامت جسمی و روحی
- جلب رضایت عموم مردم از خدمات شهروندی نوآورانه
- کاهش ترافیک و کمشدن تردد درونشهری بهتبع کمشدن تعداد حضور خودروها در معابر عمومی
- کاهش آلودگیهای زیستمحیطی و حفاظت از زیستبوم شهری
- مدیریت منابع پایدار و توزیع عادلانه و تخصیص بهینه منابع شهری
- زنجیره تأمین مؤثر و فروش و ارائه خدمات مستقیم و بدون واسطه
- اتصال محلی و جهانی شهرها به یکدیگر و ظهور مشتریمحوری در ابعاد جهانی
- بهرهوری و انعطافپذیری کسبوکارها و رشد اشتغال مولد
- کاهش حضور کارکنان در ادارات و حذف فعالیتهای روزمرة غیرضروری
- کاهش سفرهای کاری و اداری داخل شهری و بینشهری
- حل مشکلات نظام پولی (از قبیل هزینههای چاپ اسکناس، اختلاف واحدهای پول کشورهای مختلف، جعل اسکناس) با هوشمند شدن سیستمهای بانکی صرفهجویی در منابع (کاغذ - سوختهای فسیلی و...)
- کاهش هزینههای شهروندی (از قبیل استفاده از تلفن، حملونقل و درمان و ...)
- افزایش ایمنی فردی و سلامت جسمی و روحی
کلام آخر
باتوجهبه موارد صدرالاشاره میتوان گفت؛ یک شهر زمانی هوشمند خواهد بود که سرمایهگذاری در بخش نیروی انسانی، ارتباطات، سرمایههای اجتماعی، زیرساختهای فناوری اطلاعات، رشد داشته و از کیفیت زندگی بالایی برای عموم مردم برخوردار بوده و مدیریت منابع طبیعی شهر، بهصورت تخصصی و آگاهانه باشد. شهری که در آن تکنولوژیهای گوناگون جهت بهبود زندگی شهروندان با هم ترکیب شده و مورداستفاده عموم قرار میگیرد؛ بنابراین استفاده از فناوریهای هوشمند در اجزای زیرساختها و خدمات شهری که شامل اداره شهر، آموزشوپرورش، بهداشت و روان، امنیت عمومی، املاک و مستغلات، حملونقل، آب و برق، اطلاعرسانی بیشتر، میتواند تداعیکننده شهر هوشمند مدنظر ما باشد.
تجارب شهرهای هوشمند مختلف دنیا نشان میدهد که تعامل مردم با دولتها در راستای هوشمندسازی شهری و رسیدن به توسعه پایدار اقتصاد هوشمند، بسیار مفید بوده است. درخواست مردم برای داشتن امکانات بیشتر و بهتر، تمایل عمومی برای بهرهگیری از تکنولوژیهای مختلف حملونقل و ارتباطات منجر میشود تا جامعه شهری با وجود مشکلات و چالشهای نو بتواند همواره پاسخی هوشمند، مفید و همهجانبه برای انواع نیازهای شهری داشته باشد. مسئله اقتصاد، یکی از نیازها و مسائل اساسی جوامع امروزی است که به دنبال گسترش شهرنشینی، همیشه جزو نخستین اولویتها در بین دولتها و مردم بوده است، اینکه درآمد، امکانات رفاهی، شغل و مسکن مردم بهدرستی و اصولی تأمین شود.
میتوان گفت اقتصاد شهری هوشمند علاوه بر پیشنهاد راهکارهای مختلف برای جلوگیری از فقر، بیکاری، پیشرفت شغلی و بهبود مسکن، شامل وجود ارتباطات داخلی و بینالمللی هوشمند در حوزههای فیزیکی و مجازی (دیجیتال) باتکیهبر علم و دانش است؛ بنابراین امروزه میتوان اذعان داشت که اقتصاد شهری هوشمند که حاصل ایجاد شهر هوشمند است پاسخ مناسبی برای تضمین اقتصاد توسعه پایدار شهرهاست.
تجارب شهرهای هوشمند مختلف دنیا نشان میدهد که تعامل مردم با دولتها در راستای هوشمندسازی شهری و رسیدن به توسعه پایدار اقتصاد هوشمند، بسیار مفید بوده است. درخواست مردم برای داشتن امکانات بیشتر و بهتر، تمایل عمومی برای بهرهگیری از تکنولوژیهای مختلف حملونقل و ارتباطات منجر میشود تا جامعه شهری با وجود مشکلات و چالشهای نو بتواند همواره پاسخی هوشمند، مفید و همهجانبه برای انواع نیازهای شهری داشته باشد. مسئله اقتصاد، یکی از نیازها و مسائل اساسی جوامع امروزی است که به دنبال گسترش شهرنشینی، همیشه جزو نخستین اولویتها در بین دولتها و مردم بوده است، اینکه درآمد، امکانات رفاهی، شغل و مسکن مردم بهدرستی و اصولی تأمین شود.
میتوان گفت اقتصاد شهری هوشمند علاوه بر پیشنهاد راهکارهای مختلف برای جلوگیری از فقر، بیکاری، پیشرفت شغلی و بهبود مسکن، شامل وجود ارتباطات داخلی و بینالمللی هوشمند در حوزههای فیزیکی و مجازی (دیجیتال) باتکیهبر علم و دانش است؛ بنابراین امروزه میتوان اذعان داشت که اقتصاد شهری هوشمند که حاصل ایجاد شهر هوشمند است پاسخ مناسبی برای تضمین اقتصاد توسعه پایدار شهرهاست.