بانک مرکزی در تاریخ 1402/03/28 سقف کارت اعتباری را طی بخشنامه شماره 02/69175 افزایش داد. پیرو بخشنامه شماره 209773‏‏‏/00 مورخ 24‏‏‏/7‏‏‏/1400 موضوع ابلاغ اصلاحیه «دستورالعمل اجرایی کارت اعتباری» و بخشنامه شماره 288583‏‏‏/01 مورخ 20‏‏‏/11‏‏‏/1401 موضوع ابلاغ اصلاحیه «دستورالعمل اجرایی اعطای تسهیلات خرد»، بانک مرکزی ج.ا.ا با استناد به تصمیم متخذه در جلسه مورخ 20‏/2‏/1402 «کمیسیون عملیات پولی و اعتباری» بانک مرکزی، سقف مبلغ تسهیلات خرد،‌ موضوع ماده (3) «دستورالعمل اجرایی اعطای تسهیلات خرد» و تبصره ذیل آن و نیز سقف اعتبار کارت اعتباری، موضوع مواد (12) و (13) «دستورالعمل اجرایی کارت اعتباری»، از دو میلیارد ریال به سه میلیارد ریال افزایش داد.

 اصلاحیه دستورالعمل‌های فوق‌الذکر در ادامه این متن آورده شده است. ضمنا کمیسیون مذکور به کلیه بانک‌ها و موسسات اعتباری تاکید نموده است که؛ مراتب با لحاظ مفاد بخشنامه شماره 531912/96 مورخ 16/1396/05 به تمامی واحدهاي ذی‌ربط آن بانک‏‏‏‏‏/مؤسسه اعتباری غیربانکی ابلاغ شده و بر حسن اجرای آن نیز نظارت دقيق به عمل آورند.

بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران

مديريت ‌کل مقررات، مجوزهاي بانکي و مبارزه با پولشويي

اداره مطالعات ومقررات بانکي

دستورالعمل اجرايي اعطاي تسهيلات خرد

نسخه اصلاحی (بهمن 1401)

«بسمه تعالي»

«دستورالعمل اجرايي اعطاي تسهيلات خرد» 

در راستاي تسهيل دسترسي اقشار مختلف جامعه به تسهيلات خرد قابل اعطا توسط شبکه بانکي کشور، «دستورالعمل اجرايي اعطاي تسهيلات خرد» که از اين پس به اختصار «دستورالعمل» ناميده مي‌شود، به شرح زير تدوين مي‌گردد:

 فصل اول: تعاريف

ماده 1-در اين دستورالعمل، عناوين زير به جاي عبارات مربوط به‌کار مي‌روند:

1. 1- بانک مرکزي: بانک مرکزي جمهوري اسلامي ايران؛
1. 2- مؤسسه اعتباري: بانک‌ يا مؤسسه اعتباري غيربانکي که به موجب قانون يا با مجوز بانک مرکزي تأسيس شده و تحت نظارت آن بانک قرار دارد؛
1. 3- تسهيلات خرد: تسهيلات ريالي با مقاصد غيرتجاري و به منظور رفع نيازهای ضروری اشخاص که در چارچوب شرايط مقرر در اين دستورالعمل به مشتري اعطاء مي‌شود.
1. 4- مشتري: شخص حقيقي متقاضي دريافت تسهيلات خرد از مؤسسه اعتباري؛
1. 5- اعتبارسنجي: فرآيند تعيين امتياز اعتباري اشخاص با استفاده از الگوهاي کمي و کيفي؛
1. 6- امتياز اعتباري: شاخصي کمي که مبتني بر روش‌شناسي مشخص و مورد تأييد کميته ريسک مؤسسه اعتباري و مصوب هيأت مديره مؤسسه اعتباري محاسبه مي‌شود و بيانگر احتمال عدم بازپرداخت به‌موقع (نکول) توسط اشخاص است.
1. 7- رتبه اعتباري داخلي:  شاخص حاصل از سيستم رتبه‌بندي اعتباري داخلـي مؤسسه اعتباري کـه بيـانگر اهليت اعتباري مشتري مي‌باشد.
1. 8- سقف اعتبار: حداكثر اعتباري كه مؤسسه اعتباري در قالب تسهيلات خرد به مشتري تخصيص مي‌دهد.

فصل دوم : حدود و نحوه اعطاي تسهيلات خرد

ماده 2- از تاريخ ابلاغ اين دستورالعمل، مؤسسه اعتباري موظف است، تسهيلات خرد اعطايي را بر اساس شرايط، امتياز اعتباري، رتبه اعتباري داخلي و سقف اعتبار مشتري در قالب قراردادهای فروش اقساطي، اجاره به شرط تمليک، مرابحه، جعاله و قرض‌الحسنه به مشتري پرداخت نمايد.

ماده 3- حداکثر مجموع اصل تسهيلات خرد قابل پرداخت به هر مشتري در هر مؤسسه اعتباري مبلغ سیصد میلیون تومان (3،000،000،000 ريال) مي‌باشد.

تبصره ـ اعطای تسهیلات در قالب «کارت اعتباری مرابحه» تا سقف حداکثر سیصد میلیون تومان (3000،000،000 ریال) در سطح تمامی مؤسسات اعتباری، به هر شخص متقاضی واجد شرایط در چهارچوب ضوابط مربوط مجاز بوده و در سقف تسهیلات خرد به متقاضی در هر مؤسسه محسوب می‌شود.

ماده 4-  در مواردی که مشتری قبلاً تسهیلات خرد از مؤسسه اعتباری دریافت نموده است، مبنای محاسبه مابه‌التفاوت قابل پرداخت به وی تا سقف مقرر در این دستورالعمل، سهم اصل باقی مانده از مانده بدهی می‌باشد.

ماده 5- ضوابط، شرايط و ساير جزئيات اجرايي مربوط به نحوه اعطاي تسهيلات خرد از قبيل دوره و شيوه بازپرداخت اقساط يا تسويه تسهيلات، شيوه محاسبه سود، کارمزد، وجه التزام تأخير تأديه دين، حسب مورد تابع مقررات ابلاغي مربوط از جمله مفاد دستورالعمل‌هاي اجرايي عقود و الزامات مقرر در فرم‌هاي يکنواخت قراردادهاي اعطاي تسهيلات بانکي مي‌باشد.

فصل سوم: اعتبارسنجي و تضامين

ماده 6- مؤسسه اعتباري موظف است قبل از اعطاي تسهيلات، نسبت به استعلام سابقه چک برگشتي و بدهي غيرجاري مشتري اقدام نمايد.

تبصره ـ اعطاي تسهيلات خرد به مشتري داراي چک برگشتي رفع سوءاثر نشده يا بدهي غيرجاري تا زمان رفع سوءاثر از چک برگشتي و تعيين تکليف بدهي غيرجاري مطابق ضوابط ابلاغي مربوط ممنوع است.

ماده 7- در اعطاي تسهيلات خرد به مشتري داراي سابقه و امتياز اعتباري، مؤسسه اعتباري مي‌تواند با رعايت تکاليف قانوني و مقررات مرتبط و همچنين شرايط مندرج در اين دستورالعمل، متناسب با امتياز اعتباري مشتري، ميزان تسهيلات خرد اعطايي و درجه‌ي نقدشوندگي وثايق و تضامين ارايه شده، حداکثر دو مورد از تضامین و وثایق به شرح مصادیق ذیل از تسهیلات‌گیرنده یا ضامن دریافت نماید.

1-7- اوراق تجاري از قبيل چک يا سفته مشتري؛

2-7- اوراق بدهي اعم از اوراق پذيرفته شده در بازار سرمايه و غير آن؛

3-7- سهام شرکت‌هاي پذيرفته شده در بورس از جمله سهام عدالت؛

4-7- واحدهاي سرمايه‌گذاري صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري قابل معامله در بورس؛

5-7- چک يا سفته توسط ضامن؛

6-7-  اموال عيني با ارزش عرفي از قبيل خودرو، مسکوکات يا مصنوعات طلا؛

7-7- حساب‌ يارانه اشخاص؛

8-7- گواهي کسر از حقوق توسط مشتري يا ضامن؛

9-7- ضمانت يک نفر کاسب داراي پروانه کسب که در زمان اعطاي تسهيلات داراي فعاليت اقتصادي داير  باشد؛

10-7- در مناطق روستايي ضمانت يک نفر ساکن روستا که اهليت و صلاحيت وي توسط شوراي اسلامي روستا مورد تأييد واقع گردد مهمور به مهر شورای اسلامی روستا؛

11-7- سيم کارت دايمي ثبت شده تحت مالکيت مشتري؛

12-7- براي روستائيان، کشاورزان، دامداران سنتي و عشاير، پروانه چراي دام، پروانه چاه کشاورزي، سند مالکيت اراضي کشاورزي، ضمانت زنجيره‌اي؛

13-7- ضمانت صادره توسط بنگاه محل اشتغال مشتري، متضمن تضمين ديون تسهيلات‌گيرنده؛

14-7- قرارداد لازم‌الاجرا؛

15-7- ساير تضامين متناسب با امتياز اعتباري مشتري و تشخيص مؤسسه اعتباري.

ماده 8- در اعطاي تسهيلات خرد به مشتري فاقد سابقه و امتياز اعتباري، مؤسسه اعتباري مي‌تواند متناسب با سطح درآمد مشتري و توان بازپرداخت اقساط توسط وي، با اخذ حداکثر دو مورد از وثايق و تضامين مقرر در (7) براي بار نخست تا سقف يک ميليارد ريال در سطح تمامي مؤسسات اعتباري تسهيلات خرد اعطا نمايد.

فصل چهارم: ساير الزامات

ماده 9- مؤسسه اعتباري موظف است نسبت به الکترونيکي کردن قراردادهاي اعطاي تسهيلات بانکي در چارچوب اعلام شده توسط بانک مرکزي اقدام نموده و نسخه اي از آن را در اختيار مشتری قرار دهد.

ماده 10-  مفاد اين دستورالعمل به منظور تسهيل و ايجاد وحدت رويه در فرآيند اعطاي تسهيلات خرد تدوين شده است و موجد حق و تعهد براي مشتري و مؤسسه اعتباري نمي‌باشد و اعطاي تسهيلات براساس شرايط، منابع و اولويت‌هاي مؤسسه اعتباري صورت مي‌پذيرد.

ماده 11- دريافت وثيقه نقدي از مشتري در اعطاي تسهيلات خرد، در قالب انواع سپرده‌ها ممنوع است.

ماده 12- استفاده از ساير قراردادهاي تسهيلاتي به استثناي موارد مندرج در اين دستورالعمل به منظور اعطاي تسهيلات خرد ممنوع مي‌باشد. مؤسسه اعتباري موظف ‌است محدوديت‌هاي مقرر در اين دستورالعمل را به نحو مقتضي در سامانه‌هاي کنترلي و نظارتي مربوط اعمال نمايد.

ماده 13- تسهيلات قرض‌الحسنه ازدواج و نیز سایر تسهیلات تکلیفی موضوع قوانین مختلف از قبیل تسهیلات فرزندآوری یا تسهیلات حمایتی در حوادث غیرمترقبه مصوب هیأت وزیران و همچنین تسهیلات اعطایی بابت خرید، جعاله، ودیعه و ساخت مسکن، مشمول احکام و ضوابط خاص خود بوده و تابع مفاد این دستورالعمل نمی‌باشد.

ماده 14- ساير الزامات ناظر بـر اعطاي تسهيلات خرد، به استثناي مواردي که صريحاً در اين دستورالعمل ذکر شده است، تـابع قوانين و مقررات مربوط مي‌باشد.

«دستورالعمل اجرايي اعطاي تسهيلات خرد» مشتمل بر (14) ماده و (1) تبصره که در دومين جلسه مورخ 1401/01/28 کميسيون مقررات و نظارت مؤسسات اعتباری بانک مرکزي به تصويب رسيده بود در جلسه مورخ 1401/09/02 کميسيون مقررات و نظارت موسسات اعتباری بانک مرکزی با اصلاحاتی به شرح مندرج در متن در (14) ماده و (2) تبصره، تصويب شد.