وضعیت فین‌تک در ایران

فین‌تک به معنای فناوری مالی است که مربوط به شرکت‌های بزرگی است که سعی دارند با تکنولوژی‌های کاربردی خدمات مالی را آسان‌تر کنند. شرکت‌هایی که در زمینه فین‌تک فعالیت می‌کنند، استارتاپ‌هایی هستند که تلاش در پیشرفت مالی دارند و با شرکت‌هایی که امور مالی‌شان به‌صورت سنتی است، رقابت می‌کنند. ازجمله شرکت‌هایی که در زمینه فین‌تک فعالیت دارند می‌توان به شرکت‌های سرمایه‌گذاری، اپلیکیشن‌های پرداخت موبایلی، شرکت‌های بیمه، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، رمز ارزها و پرداخت یار و تاکسی‌های اینترنتی و ... اشاره کرد. لازم به ذکر است که بدانیم شرکت‌های فین‌تک هیچ‌کدام زیرمجموعه‌ای از بانک‌ها نیستند بلکه به‌عنوان شرکای بانک‌ها محسوب می‌شوند و چون به دلیل طراحی نامناسب سیستم کارمزد، درآمد مشتری‌ها به طور مستقیم به شرکت‌های پرداخت و بانک‌ها واریز نمی‌شود، شرکت‌های پرداخت نیز برای همکاری با شرکت‌های فناوری مالی رغبتی نشان نمی‌دهند و اگر بانک‌های ایرانی سعی نکنند که در این حوزه پیشرفت داشته باشند حتماً از رقبای خود جا می‌مانند.
حال که معنی فین‌تک و کاربردهای آن را شناخته‌ایم متوجه می‌شویم که همهٔ ما حداقل یکبار از این فناوری استفاده کرده‌ایم، مانند دستگاه‌های خودپرداز که جز اولین فناوری‌هایی بودند که در زمینهٔ فین‌تک در ایران به وجود آمدند یا اینکه ما روزانه برای پرداخت‌هایمان از اپلیکیشن‌های موبایل استفاده می‌کنیم و یا از شرکت‌های بیمه‌ای که به‌صورت آنلاین کار ما را انجام می‌دهند خدمات می‌گیریم.

 

در سال‌های اخیر فین‌تک در ایران رو به پیشرفت بوده است و همچنین با وضعیتی که کرونا در دوسال اخیر در تمام دنیا ایجاد کرده است باعث شده که بیش‌ازپیش شرکت‌ها به این فناوری روی بیاورند و مردم از این فناوری استقبال زیادی بکنند، چون که در گذشته شاید هیچ‌کس فکر نمی‌کرد که در خانه بنشیند و بتواند مایحتاج خود را تهیه کند و یا قبض موبایل خود را پرداخت کند و یا کارهای بانکی و سرمایه‌گذاری‌هایش را انجام بدهد و همین امر باعث شده که این موارد تبدیل به پرداخت یار شوند. اما ما در اینجا یک خلأ را احساس می‌کنیم و آن این است که همهٔ این اهداف فقط به‌سوی پرداخت، پیش می‌روند که حتی این امر در مورد شرکت‌های بیمه هم صدق می‌کند و ما نمی‌توانیم پابه‌پای کشورهای دیگر که در این زمینه فعالیت دارند پیش برویم.

 

بیشتر بخوانید: لندتک چیست و چطور کار می‌کند؟

 

 

خلأ مذکور این است که در کشور ما محدودیت‌های بسیار زیادی برای استارتاپ‌هایی که در این حوزه فعالیت دارند وجود دارد که این محدودیت‌ها را رگولاتوری کشور ما ایجاد می‌کند. وظیفه رگولاتوری در ایران بر عهدهٔ سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی است و زیرمجموعهٔ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است. رگولاتور برای تأمین منافع عمومی، سیاست‌های متفاوتی را برای مشاغل و کسب‌وکارها تعیین می‌کند، اما مشکل اینجاست که می‌خواهد با استفاده از یک تفکر سنتی برای کارهای مدرن قانون‌گذاری کنند که این دو مسئله در یک راستا نمی‌باشند. 

در کشور ما هدف رگولاتوری کنترل است درصورتی‌که علاوه بر کنترل باید به مواردی چون رشد فین‌تک و حقوق مصرف‌کننده توجه کند و ابزارهای تشویقی و تنبیهی برای آن در نظر بگیرد. چون رشد استارتاپ‌ها باعث ایجاد کارآفرینی می‌شود و درصد زیادی از شغل‌های جدید به دلیل وجود استارتاپ‌ها است. 
در واقع رگولاتوری باید یک تعادل بین کاربران و ذی‌نفعان و دولت ایجاد کند. هر کسب‌وکاری که وارد فناوری می‌شود به‌منظور این است که یک خطر جدید بازار را تهدید می‌کند و این تهدید مردم را نشانه می‌گیرد و در اینجا رگولاتوری خود را موظف به دخالت در امور این کار می‌داند به طور مثال یکی از مواردی که در آن دخالت دارد رمز ارزها هستند که در اقتصاد جهانی بسیار مطرح هستند و بلاک‌چین شبکه‌ای را ایجاد کرده است که در آن با استفاده از اطلاعات رمزنگاری شده تمام افرادی که در این شبکه هستند می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند ولی در کشور ما باتوجه‌ به کنترل و مقررات بانکداری، نهادهای دولتی با استفاده از رگولاتوری محدودیت‌هایی برای فین‌تک‌ها ایجاد کرده‌اند و آنها را به چالش کشیده‌اند. یکی از این چالش‌ها این است که در حال حاضر این فناوری به کشور وارد شده است ولی حقوق کاربران و ذی‌نفعان به دلیل تفکر قانون‌گذاری سنتی رعایت نمی‌شود و این امر باعث ضایع شدن حقوق کاربران و مانع رونق کسب‌وکار می‌شود.

 

گام اول این است که باید این کسب‌وکارها به رسمیت شناخته شوند و صاحبان این کسب‌وکار به ارگان‌ها و نهادهایی که مانع رونق این کسب‌وکارها می‌شوند بروند تا در قانون‌گذاری به‌صورت رسمی شناخته شوند.
گام دوم باید متولیان رگولاتوری صاحبان اصلی این کسب‌وکارها را مشخص کنند تا بتوانند بر کار آنها نظارت کنند و از تخلفات احتمالی آنها جلوگیری کنند، هرچند که تجربه ثابت کرده که در کشور ما اکثر این شناسایی‌ها منجر به فیلتر شدن آن کسب‌وکار شده است به‌جای اینکه راه حلی به صاحبان اصلی این مشاغل پیشنهاد دهند.
گام سوم این است که کسی که قانون‌گذاری را انجام می‌دهد خودش باید تخصص کامل در این زمینه را داشته باشد تا بتواند به‌درستی یک قانون عادلانه را وضع نماید و اگر قانون‌گذاران این شرایط را نداشته باشند بهتر است از افراد متخصص و فعال در آن حوزه برای وضع قوانین جدید کمک بگیرند و با بررسی آن قوانین بتوانند قوانین بهتری را وضع نمایند.
و آخرین پیشنهاد این است که از ابراز سند باکس استفاده کنند، سند باکس‌ها ابزارهایی هستند که به رشد فناوری‌های مالی کمک می‌کنند و به‌تازگی برای حل مشکلات فناوری‌های جدید به‌خصوص فین‌تک وارد ایران شده‌اند، سند باکس‌ها امنیت حقوقی استارتاپ‌ها و شرکت‌هایی که در زمینه فین‌تک فعالیت می‌کنند را فراهم می‌کند و از طرف دیگر رگولاتورها می‌توانند بر کار استارتاپ‌ها و سایر شرکت‌های فین‌تک نظارت داشته باشند، البته رگولاتورها باید این همکاری را با استارتاپ‌ها و شرکت داشته باشند که بگذارند آنها ایدهٔ جدید خود را تحت نظارت رگولاتورها آزمایش کنند.

 

هرچند که سندباکس به‌تازگی وارد ایران شده است اما اگر مورد تأیید رگولاتوری قرار بگیرد می‌تواند باعث قوی شدن فین‌تک در ایران بشود و تحت نظارت رگولاتوری مردم می‌توانند به تحلیل‌های اقتصادی و بازار سرمایه‌گذاری و نحوهٔ صحیح سرمایه‌گذاری دسترسی پیدا کنند و با آگاهی بیشتر سرمایه‌گذاری کنند که این خود عامل دو موفقیت مهم در سرمایه‌گذاری می‌شود اول اینکه سرمایه‌های عمومی به بازار جذب می‌شوند و دوم اینکه نوسانات مالی کاهش می‌یابند.